Đông Nam Á, nơi nhiều doanh nghiệp Nhật Bản đang mở rộng hoạt động. Hiện nay, số trường hợp gặp khó khăn trong tuyển dụng nhân sự địa phương ngày càng tăng.

Trong bối cảnh kinh tế Nhật Bản thu hẹp, các doanh nghiệp ngày càng hướng tầm nhìn ra nước ngoài. Không hiếm các công ty đã kiếm được phần lớn doanh thu ở nước ngoài. Khi lực lượng lao động trong nước giảm do dân số già hóa, việc mở rộng cơ sở sản xuất và bán hàng ra nước ngoài đã trở thành một trong những chiến lược sinh tồn quan trọng của các doanh nghiệp.

Tuy nhiên, hiện nay một sự thay đổi đang diễn ra ở khu vực đầy hứa hẹn này. Tại Đông Nam Á, nơi có nhiều doanh nghiệp Nhật Bản hoạt động, số trường hợp các công ty Nhật Bản không thể tuyển dụng nhân sự địa phương ngày càng gia tăng. Một nguyên nhân lớn là họ đang thua trong cuộc cạnh tranh tuyển dụng trước các doanh nghiệp từ các quốc gia khác như Trung Quốc và Hàn Quốc, những đối thủ gia nhập sau.

Các doanh nghiệp Nhật Bản, vốn đang bắt đầu mất lợi thế trên thị trường tăng trưởng, nên chấn chỉnh lại như thế nào từ bây giờ?

"Doanh nghiệp được khao khát" thiếu hụt nhân tài

"Vài năm gần đây, tình trạng không đạt được một nửa mục tiêu tuyển dụng vẫn tiếp diễn." "Không ít trường hợp ứng viên đã nhận được lời mời làm việc cuối cùng lại chuyển sang các công ty nước ngoài." Đây là những lời than phiền từ một cán bộ nhân sự của một doanh nghiệp Nhật Bản hoạt động trong lĩnh vực tài chính tại Đông Nam Á.

Các doanh nghiệp Nhật Bản bắt đầu mở rộng hoạt động mạnh mẽ vào Đông Nam Á từ cuối những năm 1980, sau khi đồng Yên tăng giá mạnh mẽ sau Hiệp định Plaza. Điểm khởi đầu là việc các nhà sản xuất ô tô và thiết bị điện tử xây dựng các cơ sở sản xuất nhằm tìm kiếm nguồn lao động giá rẻ.

Sau đó, mục đích không chỉ dừng lại ở ngành sản xuất mà còn đa dạng hóa hơn, bao gồm việc khai thác thị trường địa phương và tái cơ cấu chuỗi cung ứng. Đông Nam Á đã trở thành "chiến trường chính cho hoạt động mở rộng ra nước ngoài" của các doanh nghiệp Nhật Bản.

Theo khảo sát năm 2024 của Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản (METI), số lượng cơ sở của các doanh nghiệp Nhật Bản tại ASEAN lên tới khoảng 20.000. Thái Lan đứng đầu, tiếp theo là Singapore. Hơn 2.000 cơ sở cũng đã mở rộng tại Việt Nam và Indonesia, cho thấy sự hiện diện của các doanh nghiệp Nhật Bản vẫn rất lớn trong toàn khu vực.

Các doanh nghiệp Nhật Bản từng rất được ưa chuộng trong tuyển dụng tại Đông Nam Á. Khoảng 30 năm trước, trong thời kỳ tăng trưởng kinh tế cao, các công ty này, đặc biệt là trong ngành sản xuất, đã tận dụng sức mạnh tổ chức của mình để thu hút nhân tài địa phương. Những nhân tài xuất sắc ở địa phương cũng đánh giá cao hệ thống việc làm ổn định và văn hóa quản lý chân thành, nên đã chọn các doanh nghiệp Nhật Bản làm nơi làm việc.

Tuy nhiên, theo khảo sát năm tài chính 2023 của JETRO, khoảng một nửa số doanh nghiệp Nhật Bản hoạt động tại Đông Nam Á đã trả lời rằng họ đang "đối mặt với vấn đề thiếu hụt nhân lực". Điều này cho thấy việc thu hút nhân tài ở nước ngoài đang trở nên khó khăn hơn.

Vậy, điều gì đang xảy ra ở ASEAN?